Shkencëtarët nga Universiteti i Shkencës dhe Teknologjisë të Kinës kanë krijuar një orë optike me stabilitet dhe gabim prej më pak se pesë kuintilionë. Ora do të humbasë ose fitojë një sekondë gjatë shtatë miliardë viteve të ardhshme, kështu që me siguri do të mbajë kohën e saktë gjatë jetëve tona.
Orët optike luajnë rol kyç në të ardhmen që po merr formë sot. Shkencëtarët janë të sigurt se mund të zhvillojnë sisteme më të sakta të pozicionimit global (GPS) dhe të shpërndajnë çelësat kuantikë duke përdorur orët optike.
Ekipet kërkimore nga Japonia, SHBA-ja dhe Gjermania po punojnë për zhvillimin e orëve atomike, megjithatë, ora më e saktë atomike ndodhet në Universitetin e Kolorados në Boulder dhe është e qëndrueshme në funksionimin e saj.
Kina tani është bërë vendi i dytë në botë që demonstron matjen e saktë të kohës, megjithatë, ora e saj duhet të jetë më e saktë se ajo e Amerikës.
Një sekondë, e cila mund të duket si një tik-tak i vogël në një orë, përcaktohet nga shkenca bazuar në një orë atomike të njohur si “fontana me mikrovalë”.
Ora lëshon atomet e ceziumit lart, të cilët bien përsëri në Tokë për shkak të gravitetit, njësoj si uji që rrjedh në një shatërvan. Atomet më pas ngacmohen nga impulset e mikrovalës, duke bërë që elektronet të thithin dhe lëshojnë grimca drite dhe të “kërcejnë” në nivele të ndryshme energjie.
Çdo cikël i tillë është një rrahje e vogël që përbën fraksione të sekondës, duke i lejuar shkencëtarët të mbajnë matjen e saktë të kohës brenda disa pjesëve të kuadrilionta.
Sidoqoftë, saktësia e orës të tillë varet nga frekuenca e frekuencës së mikrovalës. Prandaj, studiuesit po zhvillojnë një orë optike që zëvendëson mikrovalët me dritën lazer. Kjo vlerësohet të përmirësojë performancën e orës me dy rende madhësie.
Të paktën tre laboratorë nevojiten për të arritur stabilitet nën pesë kuintilionë dhe gabim nën dy kuintilion për të adoptuar orët dixhitale optike. I udhëhequr nga Pan Jianwei, ekipi kërkimor kinez përdori stronciumin për të bërë orën e tyre optike.
Studiuesit ftohën atomet e stronciumit në një temperaturë prej disa mikro Kelvin dhe më pas i bllokuan në një rrjetë njëdimensionale të krijuar me rreze lazer të kryqëzuara. Më pas përdorën një lazer ultra të qëndrueshëm për të vënë atomet në lëvizje dhe për të prodhuar një tranzicion të qëndrueshëm dhe të saktë të orës.
Krahasimet me orë të tjera konfirmuan se ora optike ishte e qëndrueshme në 2.2 kuintiliontë, ndërsa “pasiguria” e saj ishte 4.4 kuintiliontë. Studiuesit thanë se ora e tyre do të humbasë ose fitojë një sekondë në 7.2 miliardë vjet, transmeton Klix.ba.
Kjo plotëson kriteret minimale të kërkuara për një të ardhme që përdor orë optike për matjen e saktë të kohës. Studiuesit planifikojnë të përdorin atome të tjera si yterbium për të bërë një orë dhe për të krahasuar ndryshimet në matjen e kohës.
Puna e studiuesve kinezë ka hapur mënyra të reja për të testuar teoritë themelore të fizikës, si dhe për të kërkuar valët gravitacionale dhe materien e errët./DG/Dijasot.com