Vrima e zezë supermasive në qendër të galaktikës sonë Shigjetari A* (Sgr A*, ose përkthyer si Shigjetari A*) rrotullohet aq shpejt sa ndryshon hapësirën-kohën rreth saj, sipas një studimi të ri, raporton CNN .
Hapësira-koha është një vazhdimësi katër-dimensionale që përshkruan se si ne e shohim universin dhe që bashkon kohën njëdimensionale dhe hapësirën tredimensionale dhe lakohet pranë objekteve të mëdha hapësinore.
Fizikanët vëzhguan vrimën e zezë, 26,000 vite dritë nga Toka, me teleskopin me rreze X Chandra të NASA-s, i projektuar për të zbuluar emetimet e rrezeve X nga rajonet e nxehta të hapësirës. Ata konfirmuan se vrima e zezë po rrotullohet, gjë që shkakton atë që njihet si efekti Lense-Thirring, në të cilin vrima e zezë tërheq hapësirë-kohën ndërsa rrotullohet, tha autorja kryesore e studimit Ruth Daly, një profesore e fizikës në Universitetin e Shtetit Penn, e cila ka studiuar më shumë. se 750 vrima të zeza supermasive.
“Me rrotullimin e tij, Shigjetari A* do të ndryshojë në mënyrë dramatike formën e hapësirë-kohës në afërsi të tij,” tha Daly. “Jemi mësuar të mendojmë dhe jetojmë në një botë ku të gjitha dimensionet hapësinore janë të barabarta – distanca nga tavani dhe distanca nga muri ose dyshemeja … të gjitha janë lineare në një farë mënyre dhe asnjëra prej tyre nuk është e ngushtë në krahasim me të tjerat. Por nëse keni një vrimë të zezë që rrotullohet me shpejtësi, hapësira-koha rreth saj nuk është simetrike – vrima e zezë rrotulluese e tërheq hapësirën-kohën me të … ajo shtyp hapësirë-kohën dhe duket si një top futbolli, “tha ajo.
Ndryshimi i hapësirë-kohës nuk është asgjë për t’u shqetësuar, por hedhja e dritës mbi këtë fenomen mund të jetë shumë e dobishme për astronomët, shtoi Daly.
“Metoda që kemi përdorur është mjet i shkëlqyeshëm për të kuptuar rolin që luajnë vrimat e zeza në formimin dhe evolucionin e galaktikave,” tha ajo. “Fakti që ato janë entitete dinamike që mund të rrotullohen dhe që kjo mund të ndikojnë në galaktikën në të cilën ndodhet gjithçka është shumë emocionues dhe shumë interesante.”
Vrimat e zeza supermasive rrotulluese
Rrotullimi i një vrime të zezë mund të ketë një vlerë nga 0 në 1, ku 0 do të thotë që vrima e zezë nuk rrotullohet dhe 1 është vlera maksimale e rrotullimit. Para këtij hulumtimi, nuk kishte konsensus mbi rrotullimin e Shigjetarit A*, tha Daly.
Me të ashtuquajturat me ‘metodën e daljes’, e cila gjithashtu përdor informacionin e marrë nga materiali pranë vrimës së zezë, u përcaktua se Shigjetari A* ka një vlerë të momentit këndor midis 0,84 dhe 0,96, ndërsa M87* – një vrimë e zezë në grupin e galaktikës Virgjëresha që është 55 milionë vite dritë nga Toka – rrotullohet me vlerën 1 dhe është afër maksimumit për masën e saj.
Megjithëse dy vrimat e zeza rrotullohen me shpejtësi të ngjashme, M87* është shumë më masiv se Shigjetari A*, kështu që Shigjetari A* ka më pak distancë për të udhëtuar dhe rrotullohet më shumë herë për rrotullim sesa M87*.
“Shigjetari A* rrotullohet më shpejt në krahasim jo sepse ka më shumë moment këndor, por sepse ka më pak distancë për të udhëtuar,” shpjegoi Daly.
Vrimat e zeza dhe historia e galaktikës
Përcaktimi i masës dhe shpejtësisë së rrotullimit të një vrime të zezë i ndihmon astronomët të kuptojnë se si formohet dhe evoluon një vrimë e zezë, shpjegon Daly.
Vrimat e zeza të krijuara nga bashkimi i vrimave të zeza më të vogla zakonisht kanë vlerë të ulët rrotullimi, tha Dejan Stojkoviq , profesor i kozmologjisë në Universitetin në Buffalo, i cili nuk ishte i përfshirë në studim. Megjithatë, vrima e zezë e krijuar nga gazi përreth do të kishte vlerë të lartë rrotullimi.
Shpejtësia me të cilën rrotullohet Shigjetari A* tregon se një pjesë e konsiderueshme e masës së vrimës së zezë është krijuar nga grumbullimi i gazit, tha ai.
“Çështja nëse vrima e zezë në qendër të galaktikës sonë po rrotullohet apo jo, apo sa shpejt po rrotullohet, është mjaft e rëndësishme”, tha Stojkoviq. “Duam të matim sa më mirë vetitë e qendrës së galaktikës sonë. Në këtë mënyrë mund të mësojmë për historinë dhe strukturën e galaktikës sonë, të testojmë teoritë tona apo edhe të arrijmë në përfundimin se ka disa objekte shumë interesante dhe intriguese siç janë vrimat e krimbave”, shtoi Stojkoviq, autori kryesor i studimit të vitit 2019 mbi strukturat hipotetike./DG/DijaSot